Б.Мөнхгэрэл: Миний өчил /1 жилийн ойд зориулав/

Хөх Монголын Хаан

Хөрст дэлхийн аврагч

Эзэн Чингис Хааны улаач

Их Аянга удган танаа

Өндөр дээд буурлуудаа

Өнөө замбад залсаны

Өлзийт сайн өдрийн мэндийг

Өгүүлэн би хүргэюү.

Өвгөд буурлууд шиг мэргэнээр

Өгүүлж балчир нь үл чадах ч

Баярлаж хөөрсөн сэтгэлээ

Бага ч атугай тайлмаар санагдав

Удган таныг мэдсэн

Учрал ерөөлт өдрийг дурсая

Ухаан билигт өвгөдийнхөө

Учруулж золгуулсан хишигт баясая

Алдар суут Хаан таны улаачтай

Анх яаж учирсанаа дурсая

Өндөр дээд өвгөдийн минь заяа

Үр намайг түшсэнд баярлаж өгүүлсү

Эзэн таны алтан улаач

Их Аянгат удганыг

Блог гээчээс мэдэж

Бодол оюунаа эзэмдүүлж билээ

Хаан таны айлтгалыг сонордоод

Хачин ихээр баярлан

Эзэн Хаанаас өөр

Ингэж өгүүлэх хэн ч үгүйд

Эргэлзэл үгүйгээр бат итгэсэн

Удганы бичсэнийг бүгдийг

Ухаж ойлгохыг хичээн

Өдөр шөнийг ялгалгүй

Үтэр түргэн уншиж барсан

Зүрх булгилж

Сүнс хөөрөн

Сэтгэл инээж

Бодол баясан

Хаан таны зарлиг юуг

Удган таны түүх юуг

УХААРЧ ТАНЬСАН

Үнэн түүх гэдэгт итгэж бишрэн

Үтэр түргэн уулзахыг санахуйд

Хаан таны заларсныг

Хамаг олонд зарлан тунхаглахыг

Тэсгэлгүй ихээр хүсч

Тэвчээр минь хүрэхгүй догдолж билээ

Удган таныг бишрэн

Уулзах зорилго тавьж

Учиг юуг эрвээс олдсон нь

Урьд насны минь буян буюу

Хаан таны хишиг буюу

Хайрт өвгөдийн минь заяа буюу

Амьдралд тохиох алтан боломж

Алдад минь заяасныг

Зөн совин минь мэдэж

Зүрх сэтгэлээ дагахыг хэлж байв

Их удгантай харилцан

Энэ дөрвөлжингөөс бичиж суухад

Эзэн та удганы дэргэд

Эгнэгт хамт байдгийг сонсоод

Өчүүхэн намайг сонссонд

Өр зүрх минь баяраар дүүрч

Хаан таны суу алдар, сүр хүчинд

Хамаг бие минь сандран догдолж байв

Уулзаж биеэр бараалхахыг хүссэн ч

Учирлан айлтгаж хараахан зүрхлэхгүйд

Удган миний хүслийг сонордоод

Уулзах боломжийг олгосонд талархаж баршгүй

Дөрвөлжингөөр биш өөрөөр

Дөрвөн сард биш өдөрт

Аянгын газар хэмээгдэх нь

Хэдэн зууны дараа байх

Устгал сүйрэл ил агуулсан

Учир үгүй тэр газар

Хаад хаадын Хаан

Хөх Монголын шүтээн

Эзэн Богд Чингис таньд

Эгэл би бараалхсан азтай

Эзэн таны өргөөнд орж

Энэ биеэрээ бараалхаад

Эхэлж асуусан минь

Эзэн Чингис хаан та мөн үү байлаа

Богд эзэн таны сургаалийг сонсож

Бор зүрх минь булиглан цохилж

Энгүй их дээдэс таньтай

Энэ замбад уулзчихаад

Хэсэг зуур сандран

Хэлэх үгээ мартаж

Хичнээн их мунгинасанд

Хичээж ойлгон тайвшруулсан

Хамаг Монголоо санаж

Хаан та заларсан

Үнэт сургаалиа айлдан

Өвгөд дээдсийг мэдүүлсэн

Хөх Монголоо мандуулан

Хөрст дэлхийг аврахаар

Эзэн Богд Чингис Хаан

Энэ замбативд заларсан.

Газар шороогоо малтан

Гай даллан дуудагчид

Ургамал модыг огтлон

Ус мөрнийг ширгээгчид

Уул уурхайг шүтэн

Ухаанаа мөнгөөр арилжагсад

Эх орноо худалдан баяжигсад

Эзэн таныг эргэн ирэхгүй мэт

Эх орноо хамгаалахгүй мэт

Эрээ цээргүй аашлагчид

Хийсэн үйлийнхээ үрийг

Хэд нугалж төлөх цаг иржээ.

Дээдсийн урсгасан цусыг

Дэмий өртөггүй болгогчид

Атга шороо, сөөм газрын төлөө

Амиа өгсөн дээдсийг умартаж

Амьдрах газар хөрс шороогоо

Алтаар арилжин зарагсад

Харийнхныг шүтэн нутагтаа орогнуулж

Харин өөрсдөө зарц боол мэт гөлөлзөж

Унасан газраа устгуулж

Угаасан усаа ширгээж

Төрсөн нутгаа түйвээлгэж

Төрөл бүлээ хөнөөгчид

Эх дэлхий, байгаль эх

Эзэн дээдэс, эцэг өвгөдийн өмнө

Эргээд засагдахгүй, буцааж болохгүй

Их гэмийг үйлдэгчид

Үйлдсэнийхээ үрийг хэд нугалан

Үтэр түргэн төлөх цаг иржээ

Хаан та харьж ирлээ

Хамаг буурлууд бууж ирлээ

Хөх Монгол мандан бадрах цаг

Хөрстөд тун удахгүй ирэхнээ.

Энэ замбад заларсанаас хойш

Эзэн та ихийг үйлджээ.

Гэгээрэлд хөтөлсөн таны сургаалийг дагах

Гэр бүл, айл өрх улам нэмэгдэв

Хөх Монголыг та минь

Хөнөөлт аюулаас олон удаа зайлуулав

Эцэг Аттил, Аянга удганыг манаж байх үес

Эзэн та Монголоо хамгаалж

Их үйл хийгээд ирсэнийг

Энэ олон ард мэдэх цаг ирнэ

Тэнгэрийн гэрлийг ойлгон

Таны зарлигийг гүйцэтгэх

Үрс балчирууд олон болж

Үгээр бамбай, үзгээр зэвсэг хийн

Оюунаа хурцалж түүхээ судлан

Олон ардыг гэгээрүүлэхээр

Дор бүрнээ хичээж

Дотроо бэлдэн хүлээж байгаа

Удган бас ихийг үйлдэв:

Чингисийн Монгол гэрийг үүсгэв

Чин сэтгэлтэй олон хүн цуглав

Гэгээрлийн сургаалийг харамгүй айлдав

Гэгээнтэн гэгдэгчдээс хавьгүй илүүг хийв

Анхны судраа туурвин гэгээрлийн үрийг

Амжилттай тарьж олон тархинд ургуулав

Гэрийнхэн өөрсдөө судраа барин

Гэрээ юүгээ бүтээхээр

Өдөр цаг товлон

Өөрсөд дор бүрээ тайлахыг мэрийнэ.

Тэнгэр Монгол Газрын шидийг үзүүлж

Тэртээх холоос засал хийв

Олон хүний махан биед мэдрүүлж

Ор тас эргэлзээг байхгүй болгов

Заяа тавиланг нь засаж

Зам мөрийг нь тэгшлэв.

Эзэн Хаан заларсанд

Эргэлзэн тээнэгэлзэгч

Баримт нотолгоо нэхэж

Баахан юм шаардагч

Хэд гурван хүнд

Хэр барагтай хийдэггүй

Энэ заслыг хийж

Эл биед нь мэдрүүлж үзүүлэв.

Чин сэтгэлт гэрийнхэн хамтран

Чиг мөрөө нэг болгон нэгтгэж

Монгол Тэнгэр Үнэнг буй болгон

Үйл, албаа гүйцэлдүүлэн

Үтэр түргэн өргөжиж байна.

Хөх Толбыг сэргэв

Хөрстөд гайхамшиг биелэхийг үзэв

Үлгэр амилахыг бид

Өөрийн нүдээр харав

Гэрэл биедээ хурааж

Дайчин болох суурийг тавив

Гэгээрэл өөд зорьж

Оюун билгээ хурцлав

Арга билгийг хослуулан

Түүх юүгээ судалж

Алтан судраа уншин

Гэрээ юуг бүтээхийг зорино

Тэнгэрийн үйлийн бүтэх нь

Тэр чигтээ өөр аж

Учир явдлын тойм гэвэл

Урьд дурдсан эд байна.

Харин одоо миний бие

Хаан таньд өчил өчьюү

Удган таньд амлалт өгьюү

Хаан Чингис таныхаа алдрыг

Хар нүдний цөцгий мэт хамгаалж

Их Аянга удганы сууг

Эгнэгт сахин бэхжүүлж

Эргэлзэл үгүй цаашдаа

Энэ сэтгэл, оюунаа зориулмуй

Тэнгэрийн их үйлсэд

Тэнхээ хүчээ бүрэн өргөж

Тэнгэр эцгийн таалал

Эзэн Хааны зарлигийг санан

Хөх Монгол Хөрст дэлхийн төлөө

Үнэн ухаан хайр гурвыг

Үүрд мэдүүлж ухааруулахын төлөө

Сүнсээ гэгээрүүлэх мөнхийн аянд

Сүнстэй бүхнийг уриалан дуудъя

Өөрөөсөө эхэлж үнэнийг тания

Өрөөлийг дараа нь гэрэлтүүлье

Хайрыг өөрөө мэдрэе

Хамаг олонд дараа нь түгээе

Ухааныг оройдоо залъя

Улс гэрээ төвхнүүлэх арга юуг сэдье

Их Хааны Зарлигийг дагаж

Их Аянгат удганы заавар дор

Өөрийгөө аврах ухаарах боломжийг

Өргөн олонд таниулахыг ёсчлоё

Агуу энэ үйлсэд

Алд биеэ зориулан

Эргэлзэл үгүй зүтгэхээ

Энэ нас, сүнсээрээ андгайлж байна

Өндөр их дээдсийнхээ нэр сүрийг

Өөрөө би өндөрт өргөж

Эзэн Хааны айлдсан сургаалийг

Эгнэгт дагахаа тангаргалж байна.

Богд эзний айлдсан

Бошго захиас юуг санан

Уужуу тайван ухаантай байж

Бодож байж хэлж

Тэвчиж байж тэрсэлж

Харж байж хариулж

Омголон занг оюунаар ундаалж

Олны түрүүнд манлайлах

Зарлиг юуг дагаж

Завсаралтгүй мөрдөе

Хэлбэрэлтгүй хэрэгжүүлье.

ТЭНГЭР ТЭНГЭР ТЭНГЭР

МОНГОЛ МОНГОЛ МОНГОЛ

ГАЗАР ГАЗАР ГАЗАР

Share

Posted in: Дуулин,Шүлэг найраг