"ОНГОДЫН ЧУУЛГАНЫ АЧ ХОЛБОГДОЛ

Түмэн Онгодын Чуулганы тухай буурлуудын айлтгалаас.... 

"ОНГОДЫН ЧУУЛГАНЫ АЧ ХОЛБОГДОЛ

А: Түмэн онгодын чуулганы тухай. Ач холбогдол 

Түмэн онгодын чуулган гээч нь
Эх дэлхийн
Амин эрчмээс хүртсэн
Түмэн отгийн
Толгой дээдсүүд
Өндөр дээд тэнгэрүүд
Эх дэлхийдээ
Эргэн ирж
Үрс хойчоо
Гэгээрэлдээ хөтлөн
Эх дэлхийн амин эрчмийг сэргээж
Хөх толбот үрсийн
Амин эрчмийг тэтгэж
Хар бүхнийг нь дарж
Оюун бодлыг нь цэгцлэхээр
Их үйл нь
Мянган жилдээ
Нэгэн удаа тохиодог билээ

Отог омгийн өндөр дээдүүд
Өнөө цагтаа өндөр тэнгэрүүд
Цаг хугацаа од эрхэсийн тохиолоор
Эх дэлхийдээ
Эргэн ирэх
Бяцхан нэгэн хаалга нээгддэг
Мянган жилдээ нэгэнтээ
Тохиол үйл нь байдаг


Энэ удаадаа
Буман жилдээ нэгэнтээ тохиох үйл нь
Тохиох гэж байна
Дээдийн дээдүүд
Тэнгэр эцэг
Буман жилдээ нэгэнтээ
Эх дэлхийдээ залрах гэж буй
Тэнгэр эцэг
Эх дэлхийдээ
Эргэн ирж
Түмэн арддаа
Гэгээрлийг сэтгэл оюуныг
Ариунийг
Дээд тэнгэрийн үйлийг
Танин мэдүүлэх гэж
Ойлгон ухуулах гэж
Хөрстдөө залрах болно

Тэнгэр эцэг хэдийгээр
Өндөр дээд
Дээдийн дээд боловч
Үрс нь үгүй бол
Тэнгэр байгаад юу хийхэв

Үрс нь гэгээрэл үгүй бол
Тэнгэртээ хэн одохов
Хар ертөнц
Хаяа дэрлээд
Хамаг амьтны сэтгэлийг чулуудаад
Хаа сайгүй
Хөнөөж байхад
Хар сүнснүүд
Дэгдэж байхад
Мянган жилдээ нэгэнтээ
Өндөр дээдүүд эргэн ирж
Хар бүхнийг дарж
Хачин их үйлийг үйлдэж
Улаач үрсийг гэгээрэлд нь хөтөлж
Түмэн ардыг
Гэгээрэлд нь хөтөлж

Тэнгэр эцэгийн
Өндөр тэнгэрүүдийн
Балчир үрс болон
Дахин төрөхөд
Дэмтэй нэгэн үйлэн байдаг

Та бүхний тоолдогоор
Арван хоёр сарын
Хорин нэгэн гээч өдөр
Буман жилдээ нэгэнтээ
Түмэн жилдээ нэгэнтээ тохиох
Давхар үйлэн буй тул
Ихэд шамдан хичээвэл зохилтой

Нэгдэн нийлэх гэж
Зүрх сэтгэлээрээ
Өвгөд буурлуудаараа
Соригдон шалгагдан
Ирсэн бүгдийг
Нэгэн чигтээ
Нэгэн зүгтээ
Чиглүүлэн хөдөлгөх
Үүрэгтэй билээ

Ирсэн бүгдийг тосч аваад
Хийх үйлэнд нь шамдуулбаас зохилтой

А: Буман жилдээ, түмэн жилдээ нэг нэг байх давхар байна гэж айлдвар орлоо. Ямар учиртай вэ? 

Буман жилдээ нэгэнтээ
Тэнгэр эцэг
Эх дэлхйид залардаг
Түмэн жилдээ нэгэнтээ
Ерэн есөн тэнгэр
Өндөр дээд өвгүүд нь залардаг

Тиймээс
Тэнгэр эцгийн залрах хугацаа
Энэ цагтаа
Давхацсан билээ

А: Түмэн онгодын чуулганд хийгдэх гол үйлүүд? Нар сар дэлхийн амь, улаач нарыг гэгээрүүлэх гэх мэт үйлүүд байна. Онгодууд, улаач, түшээ, эгэл ард ямар ямар үйлүүдийг үйлдэх вэ? Улаач нар онгодоо яаж дэмнэх вэ? 

Тэнгэр эцэг болон
Дээдийн дээд өвгөдийн
Хийх үйл нь болбоос
Эх дэлхийн амин эрчмийг
Дахин сэргээж
Дахин эрчимжүүлж
Унтаад байгаа дэлхийг сэрээж
Уул усны амь болгоныг
Дахин сэрээж
Хар тийрэн бүгдийн
Сүвлэн ирсэн нүх сүл болгоныг
Ховх татан
Эх дэлхийгээс
Одуулах нэгэн үйл байдаг

Эх дэлхийн
Энд тэндгүй
Эрээлэн одсон
Хар хүчнийхэн
Дур зоргоороо
Түмнийг залж
Эх дэлхийг
Үр удмыг
Будлиулан устгахад
Хамаг хүчээ шавхан буй
Наадан цэнгэх эх дэлхий дээр
Дураараа авирлаж буй

Эл бүгдийг зогсоож
Хүн бүрийн сэтгэл зүрхэнд нь
Амин эрчим галыг сэргээж
Түмэн хүмүүн биесээ хайрлаж

Бутарсан бүхэн эргэн нийлж
Задарсан бүхэн эргэн эвлэлдэж
Санах хар үйл
Сэдэх хорын санаа
Эл бүгд
Эзэн биений
Галыг сэргээхэд
Энэ л биенээс
Ховхрон унадаг билээ.

Түүний төлөө
Дээд тэнгэрүүд
Их хайрын илчийг түгээхээр
Хөрст дэлхийг зорин ирлээ

Хар тийрэнгүүдийг
Хаман одож
Эх дэлхий дээр
Дахин үржихгүй
Дахин түгэхгүй болтол нь
Одох учиртай

А: Улаач нар хэрхэн үйлээ хийх? Шинэхэн улаач нар олон байна. Шинэхэн улаач нар биедээ онгодоо бүрэн суулгаж чадаагүй байхад заавал орно гээд байна. Үүнд эргэлзэж байна. Туршлагатай, туршлагагүй олон улаач нарт юуг зөвлөх вэ?

Балчир улаач үрсүүд
Өвөг дээдээ мэдэрч
Зүрх сэтгэлээсээ хайрлаж
Эх дэлхийн амин эрчмийг
Асах галын дөлөөр
Зүрх сэтгэлийн амин хэлхээгээр
Эх дэлхийн алтан хэлхээгээр
Тархи оюундаа мэдрэн тунгааж
Нэг хүмүүн
Нэг улаач үрс
Буман хүмүүн
Амийг дааж
Буман хүмүүнийг
Зүрх сэтгэлийг нь
Гэрэл гэгээндээ хөтлөх учиртай

Буман хүмүүн
Амь юу нь тэтгэгдэн
Зүрх сэтгэлийн гал нь бадарваас
Эх дэлхий маань
Хайраар тэтгэгдэх учиртай

Тиймээс
Улаач үрсүүд
Өөрийн ард
Буман хүмүүн бий гэдэгт
Тэр буман хүмүүний амийг дааж
Буй гэдэгтээ
Итгэл төгсөөр
Өөрийн амь биеийг
Үл хайрлан
Тамираа тасартал
Үйлээ дүүргэх хэрэгтэй

Энэ үйлийг хэрхэн яаж
Улаач үрсийг
Хэдэнтээ амсхийх
Хэдэнтээ үйлэндээ шамдах гээд
Өгүүлсэн буй

Хэрэв зээ
Балчир улаач үрсүүд
Хүч чадалтай
Өөрийн оюун төгс
Өндөр дээдийн оюунаар
Энэ биеэ залах бол
Энд тэндгүй гүйлдэж
Жаяг ёсыг эвдэх тул
Өнөө гарагийг хүртэл
Улаач үрс
Өөрийн оюунаар
Өвгөдөө залах эрдэмд
Сургаж буй билээ

Улаач үрс
Өөрийн өвгөдийг
Эвэнд нь залж
Жаяг ёсондоо
Өнөө цагийн
Балчир үрсийн
Хийж буй үйлэндээ
Цаг хугацааг нь алдуулалгүй
Шамдуулах үйлэнд нь зүтгүүлбэл зохилтой

Тиймээс
Улаач үрсүүд
Биеэ барьж
Буурал дээдсээ
Биедээ залахдаа
Хилэн юу байвал
Тэвчин байж
Өөрийн биедээ
Хилэнг даран байж
Атаа жөтөө
Элдэв авир бүгдийг
Даран байж
Зөвхөн
Өөрийн отгийн
Өнөө цагтаа
Бум бумаараа үржсэн
Тэр л үрсийн төлөө
Хийх үйлээ
Шамдуулбаас зохилтой

Тэндээ эндээ суун
Тэгнэ ингэнэ гэж
Өөрийн хүсэл
Өөрийн зоригоор
Бодолгүй
Өнөө цагийн балчир үрсүүдийн
Оноосон суудал
Оноосон газартаа
Хийх үйлээ шамдуулбаас зохилтой


А: Түшээ нарын үүрэг? 

Түшээ үрсүүд галаа манаж
Омог отгийн галыг таслалгүй
Өвөг дээдийн
Өндөр дээд тэнгэрийн
Ундаалга юуг
Бэлдэн зэхэж
Элдэв хар санаа үгүй
Өвгөдийн үйлэндээ
Сэтгэл зүрхээрээ
Шамдвал зохилтой

Түшээ үрс харин
Сархадыг тэвчих хэрэгтэй
Сархад хүртэх аваас
Сайхан цагаан үйлийг
Сэвтээж мэдэх тул
Сархадыг тэвчихийг хүсч байна

Share

Posted in: Түмэн Онгодын Чуулган