"ЭНГИЙН ДЭМЖИГЧ АРДЫН ХИЙХ ҮЙЛ

Түмэн Онгодын Чуулганы тухай буурлуудын айлтгалаас.... 

"ЭНГИЙН ДЭМЖИГЧ АРДЫН ХИЙХ ҮЙЛ

А: Энгийн дэмжигч олон хэрхэх вэ? Очиж үзэх хүмүүс байна.

Олон олон үрсүүд
Тэр л гарагтаа
Үйлэнд шамдахыг хүсвээс
Отог отогийн
Галаас сахилцаж
Отог отогийн галд дэм болж
Ариун галыг
Амин эрчмийг
Амьтан бүгдийн цусаар бус
Амьтны амийг таслахаар бус
Ариун цагаан сүү барьж
Сүүний дээд
Шимт шар тосоороо
Галаа тэтгэхэд
Дэмнэвээс зохилтой

Отог бүл бүр
Ариун цагаан сүүний
Шар тосоор
Галаа тэтгэх нь болбоос
Гэгээрэл хөтлөхийн
Эх үндсийг
Тавьж буй нь
Эл билээ

Архи сархад
Шүүс бүгдийг
Түрдээ тэвчиж
Үйлэндээ шамдан
Галдаа сархад шүүсийг
Хүртээж болохгүй

Хар хүчийг
Гэгээрлээр
Сайхан цагаанаар
Дүүргэх гэж буй тул
Хайрын эрчмийг
Түгээх гэж буй тул
Тасалсан аминий шүүс
Хилэнг бадраах
Сархад хоёроос
Хол байхыг
Амьтай бүхэн нь санатугай


Үйлэнд орохоор шамдаж буй бүхэн
Санатугай
Түмэн онгод чуулж буйг
Зүгээр нэг нүдээр харж
Зүгээр нэг баясан цэнгэх гэж буй бус болохыг ухаарцгаа

Дээдийн дээд тэнгэрүүд
Дээдийн дээд өвгөдүүд
Залрах гэж буй тул
Жаяг ёсыг эрхэмлэж
Хэл амаа хурцлалгүй
Хэрүүл шуугиан гаргалгүй
Итгэл сэтгэлээрээ
Сүсэглэн залбирч
Энэ л биеэ зэхвээс зохилтой

Өөрөө өөрсдөө хариуцаж
Өөрөө өөрсдөө
Үйлэнд хэрхэн дэм болж
Оролцох тухайгаа
Бодвоос зохилтой
Мянган улаач үрс
Ирсэн түмэндээ
Дэм болж амжихгүй тул

Мянган улаач үрсэд
Дэм болно хэмээн
Эгэл түмэн ард нь
Сэтгэн зүтгэвээс зохилтой

А: Хол байгаа эгэл ардууд яах вэ? Ямар үйл хийж юуг бодвол зохих? 

Эх дэлхийн энд тэнд
Ассан гал бүр дээр
Амин эрчим сэргэх тул
Энэ л үйлэндээ
Эх дэлхийн энд тэндээ
Нэгэн зэрэгтээ
Галаа таслалгүй
Амь бүхнийг
Сэргээх үйлэндээ
Шамдваас зохилтой
Галаа ариун байлгаж
Галдаа шар тосоор тэтгэж
Морин цагаасаа
Ургах наран хүртлээ
Галыг таслалгүй
Шар тосоороо тэтгэн
Амин эрчмийг биедээ шингээж
Зүрх сэтгэлээрээ
Үйлэндээ шамдваас
Нэгэн цагтаа хамтдаа байх лугаа адил
Мянган отгийн гал
Од мэт үсчих лугаа адил
Тэр л их эрчмийг
Тэр л газартаа түгээх болно

А: Ил гал түлэх боломжгүй хүмүүс лаа, зул асааж болох уу? 
Өнөө цагийн лаа гээч чинь
Цагаан үйлийг тэтгэхэд дэм болох нь хомстой л юм
Ариун цагаан сүүнээсээ гарсан
Элдэвт шар тосоороо
Зулаа өргөвөөс
Дэмтэй байна даа

Лаа гээчийн тосыг
Юугаар үйлдсэнийг
Эргээд нэг хараад
Галдаа юуг өргөж байгааг
Дахин нэг бодвол зохилтой

А: Нийт хүмүүс юуг хорьж анхаарах вэ? Энэ талаар сонссон хүмүүс тэр өдөр юу хийх вэ?

Энэ үйлийн талаар
Хөх толботой
Монгол үрсүүд
Ганцаар үүнийг
Үйлдэх гэж буй бус
Эх дэлхийн эргэн тойронд нь
Энэ үйл эхэлж буй
Бүгд үүнийг мэдэж буй
Ариун цагаан үйл
Дэлгэрэх гэж буйг
Хар сүнсний махан биед залгагдсан
Холбоо бүрийг таслах гэж буйг
Эх дэлхийн энд дтэнд нь орших
Өндөр дээдүүдтэйгээ холбогдсон
Бөө үрсүүд бүгд мэдсэн

Хар үйлийг
Энэ л биенээс
Ховх татах
Энэ л үйл нь болбоос
Эх үрэн харьцаа билээ
Элдэв бүгдийг хайрлах сэтгэл билээ
Түмэнд тэтгэн
Амьдарч буйг
Энэ л биеэрээ мэдрэх билээ

Тиймээс үрсүүд
Энэ үйлийн талаар
Сонордож дйилсэн болбоос
Зүрх сэтгэлээ ариун байлгаж
Зүрхний галаа бадраах
Хамгийн хайртай бүхнээ бодож
Хамгийн хайртай бүхнээр зүрх сэтгэлээ тэтгэж
Эгшиг аялгуугаа өргөж
Аз жаргалаар дүүрэн байх
Үйлэндээ шамдваас зохилтой

Гэвч аз жаргал гээчийг
Өнөө цагт нь
Сархад хүртэн
Саваагүй аашилж
Идэж ууж
Гэдсээ цатгахыг
Жаргал хэмээн үздэг болж дээ

Жаргал гээчийн утга нь болбоос
Сэтгэл зүрх нь шаналан үгүй
Сэтгэл зүрх нь хайраар дүүрч
Түмэн ардаараа хүрээлүүлснээ
Танин ухаарч
Эх дэлхий дээр
Ганцаар буй бус гэдгийг
Энэ л биедээ
Энэ л зүрх сэтгэлдээ мэдэрч чадваас
Тэр л хүмүүний аз жаргал бус уу

Хайртай бяцхан үрийнхээ
Зулай юуг нь үнэрлээд
Хань болсон гэргийнхээ
Аагтай шаргал цайг хүртээд
Өндөр дээд тэнгэрүүдээ
Өөрийн зүрхээр мэдрээд ирвэл
Энэ л нэгэн жаргал бус уу?

Өвөг дээд эцэг эхдээ
Харах нэгэн сахиустай гэдгээ
Таньж ирсэн тэр л цаг нь
Энэ л хорвоогийн балчир үрсийн
Жаргал байдаг бус уу?

Ийм л нэгэн даруухан
Ийм л нэгэн жаргалыг мэдэрцгээ үрс минь

А: Архи дарс ууж болохгүй, хэрүүл хийхгүй хайраар амьсгалах болох нь. Чуулганд гарч болох эрсдэлүүд. Дээд онгодын эрчмийг дийлэх үү? Амьд алдаж болох гэх юм. 

Түмэн онгодын чуулганд нь
Балчир улаач нар
Их эрчмийг даалгүй
Бие нь дэмгүй буй тул
Өнөө гарагаас эхлэн
Өмнө гарагуудад мөн адил
Биеийн эрчмүүдийг дасгаж ирсэн билээ
Өвгөд дээд буурлууд нь
Үйлээ хийгээд эхэлсэн билээ
Харзныхаа усанд орж
Галыхаа дор сийлж
Их эрчмийг хурааж
Энэ л биеэрээ
Хүндхэн эрчмийг
Тэр л их хүчийг
Шингээх гэж
Багтахгүй саванд чихэж буй тул

Тиймээс
Улаач үрсүүд
Ядарлаа гэж бүү цуцаарай
Бие хүндхэн байна гэж
Бүү няцаарай
Тиймээс үрсүүд
Ядарч цуцалгүй
Хийх үйлэндээ зориг гарган шамдаарай

А: Түмэн онгодын чуулганд ямар улаач нар орох вэ? 

Эл чуулганд
Зүрх сэтгэлээрээ
Дэмнэгдэн ирсэн
Өндөр дээдүүд нь
Шалгуурыг давсан
Жаяг ёсыг
Ойлгож дийлэх
Оюун ухаан нь задарсан
Тэр л улаач үрсүүд
Ирэх билээ.


А: Жаяг ёс гэдэг дээр зарим улаач нар толгой нь эргэж байна. Зарим онгодууд суудал буудал буруу, төвд сууна. Ардаа хүн суулгахгүй. Ардаа суусныг шилгээгээд цааш харуулна гэх мэтээр ярьж тэгж ингэж байрлах ёстой гэж дээд тэнгэрээс ирсэн байрлалыг эсэргүүцэж буй онгодууд байна гэнэ. Ийм онгодуудтай улаач нарыг яах вэ? 
Эл авирыг гаргаж буй нь
Өндөр дээдүүд бус билээ
Өндөр дээдүүдийг танья гэвэл
Эрдэмт үйлээр таньтугай

Авир аалийг гаргаж
Элдэв жаягийг зөрчиж
Өөрөөсөө өөдөө хүнгүй мэт
Бусдын улаачдийг
Бусдын тэнгэрийг гутаах гэж буй бол
Энэ үйлэнд шамдуулж үл болно

Энэ үйлийн эх нь болбоос
Зүрх сэтгэлээрээ нэгдэх
Тэр л үйл нь билээ

Улаач үрсүүд жаяггүй бол
Түүнд нь бүү оролцуул
Галыг нь хурааж
Тамгыг нь хурааж
Гайтай тэр сэтгэлийг нь засартал
Эргүүлэн хүртээхийг хориглосугай

Ардаа урдаа хүнгүйгээр
Ганцаар явах заяатай бол
Ганцаар одож үйлээ хийнэ биз
Түмэнтэй цуглаад
Түмэнтэйгээ нэгдэж
Төр улсаа мандуулахыг хүсэхгүй бол
Тэр л хүмүүн нь
Ганцаараа одохдоо хуульгүй билээ
Оролцохгүй байж болно

Дээд тэнгэр залраад байхад
Дээд тэнгэрээс дээшээ толгойлсон
Мулгуу онгод гэж үгүй
Мулгуу улаач гэж бий
Улаачаа хүмүүжүүлээгүй
Улаачаа жаяглаж дийлээгүй
Жаяг ёсыг ойлгуулж дийлээгүй
Тийм л онгод байвал
Онгодтой нь цуг улаачтай нь цуг
Энэ үйлэнд нь шамдуулахгүй болбоос зохилтой

Өнөө цагийн балчир үрсүүд нь
Өнөө цагтайгаа уялдуулж
Чадал юугаан гаргаж зүтгэж буй тул
Түүнийг нь үл дэмжиж
Түүнийг нь басамжилж буй бол
Төр улсыг нь басамжлах лугаа адил тул
Төртэй тэрсэлсэн лугаа үзэж
Тэр л онгодын
Зэрэг дэвийг бууруулвал зохилтой

Мулгуу хэлэлцэж буй
Мулгуу үйлийг сэтгэж буй
Тэр л улаач үр байваас
Тийм л онгод байваас
Мулгуугаа застал
Балчир хугацаанд нь
Ухаж ойлгож дийлэхгүй бол
Оролцохгүй болгохыг мэдүүлтүгэй

Share

Posted in: Түмэн Онгодын Чуулган